Never waste a good crisis.
Het is een veelgehoorde zin in de afgelopen weken. Want het liefst kijken we natuurlijk naar wat er te leren en te winnen valt van deze nare periode sinds de uitbraak van de coronacrisis. Voorlopig zijn de vooruitzichten nog somber, maar hopelijk komen we er als land en als bedrijfsleven er uiteindelijk ook sterker uit. We zetten tien toekomstige lichtpuntjes op een rij.
1 – Thuiswerken wordt vanzelfsprekender
Als we één ding massaal hebben ontdekt de afgelopen weken is dat thuiswerken makkelijker te realiseren is dan menigeen dacht. Zelfs de meest halsstarrige managers moesten noodgedwongen hun werknemers thuis laten werken. En vooralsnog blijkt dat prima te gaan. De online werkwereld is met technologieën als Zoom ook een stuk makkelijker geworden natuurlijk. En we hadden allemaal al een smartphone en een eigen laptop. Natuurlijk zijn er altijd nog beroepen waarbij het minder makkelijk is, maar dat er een taboe doorbroken is bij menig kantoorbaan, lijkt wel duidelijk. Met alle voordelen van dien.
2 – Tijd rijp voor zelforganisatie
In het verlengde van het thuiswerken zal ook de manier waarop bedrijven zich organiseren in veel gevallen anders worden, waarbij de nadruk meer op zelfsturing of zelforganisatie komt te liggen. Zelforganisatie is met name behulpzaam in situaties waarin snel geacteerd moet worden. Waarin geen tijd is om besluiten eerst langs managers, directeuren of stuurgroepen te laten gaan, maar waarin de mensen op hun eigen expertisegebied zelf de besluiten kunnen nemen. Een ander voordeel van sommige zelforganisatie modellen (zoals holacracy) is dat de organisatiestructuur dynamisch aangepast kan worden als de omstandigheden hierom vragen, met mogelijk andere rollen voor de medewerkers. Bedrijven die nu al op deze manier werken, plukken daar in deze tijd al de vruchten van, maar het zou na deze crisis weleens meer vaste voet aan de grond kunnen krijgen bij meer bedrijven.
3 – Meetings worden efficiënter
Moeten we echt nog zo vaak en zo lang vergaderen? Nu we tijdens het thuiswerken alleen de broodnodige calls doen in minder tijd, kunnen we dat beleid goed doortrekken naar de periode na de crisis. Verstandige bedrijven gaan betere afspraken maken over de manier van vergaderen: alleen als het noodzakelijk is en volgens een strakke agenda. De tijd dat een vergadering voor de helft uit ouwehoeren bestond, ligt hopelijk voorgoed achter ons.
4 – Minder fysieke afspraken
Anders zal het ook gaan met afspraken tussen partijen op verschillende locaties. Elkaar ontmoeten kan soms goed zijn voor het persoonlijk contact, maar via video valt ook heel goed te overleggen. En dat scheelt bakken met tijd. En geld, als het om internationale meetings gaat. Die internationale manager hoeft toch echt niet elke week de verschillende landen te bezoeken? Prettiger ook voor het milieu.
5 – Druk van de recruitmentketel
De economie zal ongetwijfeld afgeremd worden door de coronacrisis. Hoe erg moet nog blijken, maar dat er een rem komt op de oneindige groei, lijkt voorlopig wel zeker. Dat betekent dat de vraag naar personeel over de breedte zal afnemen, wat de druk van de recruitmentketel haalt. Het vinden van geschikt personeel zal daardoor over het algemeen iets makkelijker worden (en de lonen minder exorbitant). De war for talent zal in bepaalde schaarse beroepen nog wel blijven en in sommige vitale beroepen misschien zelfs toenemen. En wellicht zelfs in nieuwe schaarse beroepen (zie ook punt 7).
6 – Herwaardering vitale beroepen
Een van de meest interessante veranderingen op de arbeidsmarkt zal ongetwijfeld de herwaardering van de vitale beroepen zijn. In de huidige crisis blijkt maar weer hoe belangrijk bepaalde medewerkers (zorg, retail, veiligheid) zijn die voor de crisis nog behoorlijk werden onderbetaald. Het kan niet anders dan dat dit ook leidt tot financiële waardering. Het maatschappelijke draagvlak is hiervoor nu groter dan ooit. Het klaterende applaus dat de zorgmedewerkers kregen tijdens de crisis zal hopelijk nu omgezet worden naar klinkende munt.
7 – Nieuwe beroepen
De crisis zal ongetwijfeld ook leiden tot een heel scala nieuwe beroepen. Om een volgende uitbraak of vergelijkbare crisis te voorkomen, zal er op het gebied van monitoring, veiligheid, controle een hoop veranderd worden, met de nodige nieuwe beroepen daaraan gekoppeld. Ook op het gebied van IT, AI en data-analyse zal er meer expertise nodig zijn. Dat zal de arbeidsmarkt ook weer een interessante impuls geven.
8 – Meer betrokkenheid op de werkvloer
De huidige crisis laat ook weer zien hoe maatschappelijk betrokken mensen zijn. De onverbeterlijke hamsteraars daargelaten, zien we talloze mooie initiatieven ontstaan waarbij mensen elkaar helpen. Zelfs politici stappen over hun partijkleur heen om dit land door de crisis te loodsen. Het is niet ondenkbaar dat deze betrokkenheid straks ook zichtbaar is op de werkvloer. Meer samenwerken, meer begrip voor elkaar en elkaars standpunten. Nu al zien we berichten voorbijkomen van werknemers die zeggen dat ze in hun baan straks meer maatschappelijk betrokken willen zijn, omdat ze bij nader inzien merken dat hun baan weinig maatschappelijke waarde heeft. Werkgevers die dat weten te faciliteren, zullen meer betrokken werknemers krijgen en behouden. En meer betrokkenheid is meer tevredenheid.
9 – Alles gaat sneller
Nood breekt wet en zet mensen aan tot actie. Dat blijkt ook weer deze crisis. Oplossingen worden sneller gevonden, procedures kunnen ineens korter en de ene innovatie na de andere ziet het licht. Mensen blijken ineens veel meer en veel sneller te kunnen dan ze voor mogelijk hielden. Elke dag staat er wel een artikel in de krant van een oplossing die ‘normaal een jaar in beslag neemt’, maar nu in een week gefikst is. Als we die energie en snelheid behouden na de crisis, dan zijn we er als land zo weer bovenop. En komen we er wellicht nog sterker uit ook!
10 – Minder besmettingen!
Tijdens deze crisis is iedereen ineens amateur-viroloog geworden. We weten tot in detail hoe virussen overleven en overgedragen worden. We snappen hoe je goed je handen moet wassen en er is niemand meer die niet in zijn ellenboog niest. Ook als COVID-19 eenmaal overwonnen is, zal dit gedrag naar alle waarschijnlijkheid blijven bestaan (waarbij het handen schudden en de verplichte verjaardagszoenen tot opluchting van velen wellicht ook tot het verleden gaan behoren). Want er blijven altijd griepvirussen en bacteriën bestaan.
Hoe mooi is het als we die dan ook minder overdragen op elkaar? Dat we bij een verkoudheidje of hoestje nu gewoon legitiem thuis blijven werken (dat kan namelijk, zie punt 1) en daardoor de werkvloer én de economie gezonder houden. Zou dat niet de allermooiste uitkomst zijn van deze gezondheidscrisis.